آموزش عکاسی از 0 تا 100

نزدیک به دو قرن است که عکاسی توسط بشر برای ثبت تصاویر اختراع شده است. از آن زمان این ترکیب جذاب هنر و فن آوری دستخوش تغییرات زیادی شده و خود را در تمامی جنبه های زندگی بشری جای داده است. در مقالات ویژه عکاسی از 0 تا 100 که توسط اینجانب رضا صادقی مقدم به سفارش شرکت پارس کانن تقدیم شما می شود، به صورت علمی و کامل اما با زبانی ساده مبانی عکاسی را از پایه تا سطح حرفه ای به شما می آموزیم. با مطالعه ی دقیق و کامل دروس و انجام تمریناتی که در برخی بخش ها به شما داده می شود، می توانید بدون نیاز به صرف هزینه با کیفیت بسیار بالا عکاسی را از پایه بیاموزید یا سطح خود را افزایش دهید.

پ.ن: این مقالات آموزشی به صورت کاملا اختصاصی و دسته اول نوشته شده و هرگونه کپی برداری، باز تولید و تدریس این مقالات بدون اجازه نامه کتبی از نویسنده از نظر قانونی و شرعی ممنوع است.

درس چهارم: حسگر

همانطور که در درس اول گفته شد، دوربین دارای سطح حساسی است که نور توسط لنز بر روی آن متمرکز شده و این سطح تصویر ما را ثبت می کند. در دوربینهای آنالوگ این سطح جنسی شیمیایی داشت که به آن فیلم می گفتیم. در دوربینهای دیجیتال به جای فیلم یک سطح دیجیتال حساس به نام حسگر یا همان sensor داریم که نور را از لنز دریافت کرده و به صورت یک تصویر دیجیتال به پردازشگر یا Processor دوربین ارسال می کند.

حسگر ساختار ویژه ای دارد. هر حسگر عکاسی یا تصویربرداری متشکل شده است از چند میلیون نقطه کوچک به نام پیکسل. پیکسل یک لغت یونانی به معنای کوچک است. بر روی حسگر، هر پیکسل نقش دریافت نور و ثبت آن با روشنایی و رنگ خاص آن بخش کوچک از تصویر را دارد. دقیقا مثل یک پازل چند میلیون قطعه‌ای، وقتی که تمامی پیکسل‌ها در کنار هم قرار می‌گیرند، یک تصویر واحد دیجیتال ثبت می‌گردد. همه پیکسلها هم رنگها را دریافت نمی کنند. هر پیکسل یک رنگ خاص را از بین قرمز، سبز یا آبی را دریافت می کند که در اصطلاح به آن RGB می گوییم.

این پیکسلهای رنگی نسبت به نوع حسگر، با چیدمان خاصی در کنار هم قرار می گیرند. برای مثال اگر در بخشی از تصویر فقط رنگ سبز داشتیم، در این بخش فقط پیکسلهای سبز رنگ فعال بوده و سیگنال خود را به پردازشگر ارسال می کنند. حسگر بخش‌های مختلفی دارد که شناخت آن‌ها برای عکاس حرفه‌ای ضروری نیست و از آن می‌گذریم.

رزولوشن

رزولوشن (Resolution) یا تفکیک پذیری به ما می گوید که تصویر ما از چند پیکسل تشکیل شده است. برای محاسبه رزولوشن باید تعداد پیکسلهای طول و عرض حسگر را در هم ضرب کرد تا عدد به دست آمده تعداد کل پیکسل‌ها را مشخص نماید. برای مثال 3000 در 4000 پیکسل مساوی با 12 میلیون پیکسل که به آن در اصطلاح 12 مگا‌پیکسل گفته می شود. دوربینهای امروزی بین 12 تا 160 میلیون (مگا) پیکسل را در هر تصویر ثبت می نمایند که بسته به نوع دوربین و نیاز عکاس، این اعداد انتخاب می‌شوند. به صورت تئوری و در شرایط استاندارد، هرچه تعداد پیکسل‌ها و رزولوشن بیشتر باشد، جزئیات تصویر نیز بیشتر است و با تصویر با کیفیت تری رو به رو هستیم. اما در ادامه خواهیم گفت که این موضوع در عمل مطلق نیست.

ابعاد پیکسل‌ها نیز متفاوت است. دوحسگر را با دو اندازه‌ی مختلف در نظر بگیرید. اگر در هر دو حسگر 24 مگا پیکسل داشته باشیم، در حسگر بزرگتر اندازه هر پیکسل نیز بزرگتر است چرا که مساحت بیشتری به 24 میلیون بخش تقسیم شده است.

انواع حسگر

در دنیای عکاسی و تصویر برداری از دو نوع حسگر CCD و CMOSاستفاده می شود. امروزه استفاده از CCD تقریبا منسوخ شده اما بخاطر مزایای خاصش همچنان آن را در برخی از دوربینها خصوصا دوربین‌های تصویربرداری سینمایی می بینیم. با توجه به نوع این مقالات، فقط به شرح مختصر و مفیدی از مزایای این حسگرها اشاره می کنیم

مزیت اصلی حسگر CCD: اسکن تصویر به صورت یک جا و به اصطلاح Global shutter. عیب: بازه داینامیک کم

در CMOS ها اما بازه داینامیک (که در آینده به آن اشاره می کنیم) بیشتر است اما مشکل اسکن تصویر از بالا به پایین باعث ایجاد خطای Rolling shutter می شود. این خطا و نوع اسکن را در مقالات آتی شرح خواهیم داد.

دسته بندی حسگرها

حسگرها معمولا از نظر اندازه دسته بندی می شوند که همین نوع دسته بندی نیز دوربین ها را در گروه‌های مختلف قرار می دهد. در ادامه به این نوع دسته بندی از بزرگ به کوچک می‌پردازیم

قطع متوسط یا Medium Format

حسگرهای قطع متوسط که در عکاسی دیجیتال بزرگترین نوع محسوب می شوند، ابعاد مشخصی ندارند اما به طور کلی به هر حسگری که ابعاد آن بزرگتر از 36 در 24 میلیمتر باشد قطع متوسط می‌گوییم. دوربین‌های مدیوم فرمت یا قطع متوسط معمولا قیمت بسیار بالایی دارند و کاربرد آن‌ها نیز خاص است. از این دوربین‌های که بیشتر توسط آژانسهای عکاسی و شرکت‌های بزرگ خریداری می‌شود، در جاهایی استفاده می‌گردد که نیاز به رزولوشن بسیار بالا داریم. برای مثال عکاسی صنعتی یا عکاسی فشن و البته منظره. امتیاز این نوع دوربین و حسگر رزولوشن بسیار بالا (بین 50 تا 160 مگاپیکسل)، بازه داینامیک بالا، رنگ‌های بسیار دقیق و گسترده، امکان پردازش سنگین و دقیق عکس، عملکرد عالی در نور کم و امکان نصب لنزهای ویژه صنعتی می‌باشد. از معایب این نوع حسگر باید به قیمت بسیار بالا، محدودیت تعداد لنز، سرعت کم عکاسی پیاپی و ابعاد بزرگ دوربین اشاره کرد. بزرگترین تولید‌کنندگان دوربین‌های مدیوم فرمت هاسلبلاد، فیزوان، لایکا، پنتاکس، فوجی و ... هستند

فول فریم (Full Frame) یا 35 میلیمتری

استانداردترین اندازه برای حسگر عکاسی، حسگر فول فریم است. حسگر فول فریم در عکاسی ابعاد دقیق 36 در 24 میلیمتر را دارد، دقیقا به اندازه نگاتیو‌های آنالوگ 135. به همین دلیل به آن حسگر 35 میلیمتری نیز گفته می شود. این حسگر بیشترین کاربرد را بین عکاسان حرفه‌ای در تمامی ژانرها دارد و استاندارد‌های لنز و فاصله کانونی بر اساس آن تعیین می‌شوند. شرکت‌های کانن، نیکون، سونی، پاناسونیک و ... دوربینهای فول فریم با کیفیتی در رده‌های قیمتی و کاربردهای مختلف تولید می کنند. مزیت اصلی دوربین فول فریم کیفیت بالا و استاندارد، سرعت بالا در ثبت تصویر با کیفیت، نسبت خوب کیفیت به قیمت، بازه بسیار گسترده لنز، لوازم جانبی زیاد و در دسترس، رقابت شدید بین شرکت‌های تولید کننده و ... اشاره کرد. در کانن سری 5، 6، 1 و R دارای حسگر فول فریم هستند. در نیکون سری 600، 700، 800، تک رقمی‌ها و سری Z فول فریم محسوب می شوند. در سونی سری آلفا 7 و 9 فول فریمند.

APS-H

حسگر‌های APS-H که در تعداد بسیار کمی دوربین به کار برده می‌شوند، ابعادی حدود 20 در 30 میلیمتری دارند.

Super 35mm

سوپر 35 میلیمتری ها ابعادی حدود 25 در 19 میلیمتر داشته و به صورت اختصاصی در دوربین‌های حرفه‌ای تصویربرداری ویدئویی استفاده می ‌شوند

APS-C

حسگر‌های APS-C پر تیراژترین حسگر بین دوربینهای حرفه‌ای محسوب می شوند. این حسگر‌های محبوب بین عکاسان حدودا 24 در 16 میلیمتر هستند و در رده‌ها و کاربردهای مختلفی تولید می‌شوند. از امتیاز دوربین‌های دارای این حسگر‌ها باید به مقرون به صرفه بودن، ابعاد کوچک دوربین، تعداد بسیار زیاد لنز با کیفیت و ارزان در دسترس، تعداد زیاد مدل‌های در دسترس، مانور و حمل آسان دوربین و ... اشاره کرد. در کانن سری 7، تمامی دو رقمی‌ها، سه رقمی ها، چهار رقمی‌ها و سری M ازین حسگر استفاده می‌کنند. در نیکون نیز سری 500، و تمامی چهار رقمی‌ها حسگر APS-C دارند.

MFT یا میکرو ¾

میکرو چهار سوم‌ها حسگر‌های کوچکی هستند که در دربین‌های بدون آینه شرکت‌هایی مثل پاناسونیک، الیمپیوس و .. استفاده می‌شوند و بیشتر کاربرد ترکیبی عکس و ویدئو دارند. ابعاد این حسگرها حدود 18 در 10 میلیمتر است.

حسگرهای 1 اینچی

حسگرهای 1 اینچی بیشتر در دوربین های نیمه حرفه ای و تصویربرداری کاربرد دارند. نمی توان ازین حسگرها توقع کیفیت بسیار بالا داشت اما نسبت به قیمت معمولا راضی کننده هستند.

حسگرهای کوچکتر

حسگرهای کوچک در دوربین های نیمه حرفه ای و خانگی و دوربین تلفن همراه کاربرد دارد. امتیاز این حسگرها سایز کوچک، مصرف کم و ابعاد کوچک است.

در مقاله بعدی به امتیازات حسگرهای کوچک و بزرگ نسبت به هم و بحث جذاب کراپ فاکتور خواهیم پرداخت.

رضا صادقی مقدم

پارس کانن